To święto zostało zapoczątkowane 9 listopada 1997 r., kiedy ówczesny prezydent Ukrainy Leonid Kuczma, wspierając inicjatywę organizacji społecznych i mając na uwadze ważną rolę języka w konsolidacji społeczeństwa ukraińskiego, wydał dekret o tym dniu.
Czy wiecie, że…
- Ukraiński należy do grupy języków wschodniosłowiańskich. To podgrupa języków indoeuropejskich. Język jest więc kuzynem polskiego, serbskiego, czeskiego, białoruskiego, rosyjskiego czy bułgarskiego.
- Posługuje się nim około 40 mln osób na świecie. Na Ukrainie język ma status języka urzędowego. Poza tym posługują się nim mniejszości ukraińskie w wielu państwach.
- Język ukraiński jest zapisywany alfabetem będącym odmianą cyrylicy.
- Oprócz głównego języka, na Ukrainie używa się również dialektów ukraińskiego. Dzielone są one na zespoły – północne, południowo-wschodnie i południowo-zachodnie. Jak można się
domyślić, na wschodzie ukraiński jest bardziej zbliżony do rosyjskiego. - Najdawniejsze ślady języka ukraińskiego pojawiają się już w XII – XIII wieku w tekstach rusko-cerkiewno-słowiańskich, a współczesny język literacki ukraiński powstał na przełomie XVIII i
XIX w. Prawdziwy przełom nastąpił wraz z publikacją „Eneidy” Iwana Kotlarewskiego w 1798 r., który wprowadził do literatury ukraińskiej czysty język ludowy swojego dialektu połtawskiego. Duży wpływ na stabilizację nowego języka literackiego wywarł również jego dramat „Natałka Połtawka”. Duży udział w tym procesie miała również twórczość wybitnego poety ukraińskiego, Tarasa Szewczenki, który oparł swój język na macierzystym dialekcie Kijowszczyzny. Wielki poeta uwzględnił też inne dialekty, a nawet stare elementy języka pisanego wraz z cerkwizmami. Odmianę zachodnią języka ukraińskiego reprezentują m.in. utwory Iwana Franki. Ukraiński stał się oficjalnym językiem Ukrainy w 1989 r., a w 1996 r. został ponownie uznany za jedyny oficjalny język w konstytucji kraju. - Mimo nieustającej walki o zachowanie języka ukraińskiego, nie można nie zauważyć naleciałości w nim z języka rosyjskiego. Wieloletnia rusyfikacja znacznie się do tego przyczyniła. Głównie podobieństwa między językami widać w słownictwie. Ukraińskie wyrazy mają często podobną, a nawet identyczną wymowę. Można dopatrzeć się też ich takiego samego zapisu. Błędne jest jednak stwierdzenie, że te dwa języki są jednakowe. Dzieli je całkiem sporo różnic.
- Język ukraiński z językiem polskim ma więcej wspólnego. Znacznie bliżej mu również do białoruskiego, czeskiego, słowackiego, bułgarskiego czy chorwackiego.
- Z językiem polskim język ukraiński łączy oczywiście słowiańskie pochodzenie. Poza tym obydwa języki rozwijały się obok siebie ze względu na sąsiedztwo krajów. Już za czasów królów w języku polskim pojawiły się ukraińskie zwroty, np. miejscowe nazwy przywiezione z wyprawy na Ruś Kijowską. Nie można też zapominać, że nasze kraje tworzyły Rzeczpospolitą Obojga Narodów.
- Charakterystyczne dla obydwu języków są zapożyczenia. W ukraińskim możemy zobaczyć bardzo dużo polonizmów np. “pereszkoda”, “ciekawyj”, “powit”.
- Oszacowano również, że na ponad 80 cech fonologicznych języka ukraińskiego, z polskim ma on wspólnych 22. Dla porównania, z rosyjskim ukraiński język ma wspólnych tylko 11 cech.
- Język ukraiński został uznany jednym z najbardziej melodyjnych języków na świecie. Plasuje się w rankingu zaraz po języku włoskim.
- Język ukraiński jest bogaty w synonimy. Dla przykładu słowo „horyzont ” ma ich aż 12. Rekordową ilość ma czasownik „pobić”, który można zastąpić 45 innymi wyrazami. W ukraińskim pojawia się olbrzymia ilość zdrobnień. Nawet słowo „wrogowie” ma swoją zdrobniałą formę.
© PBW
Polecamy:
1000 ukraińskich słów(ek) : ilustrowany słownik ukraińsko-polski, polsko-ukraiński / [autor: Halyna Myronova, Monika Ševečková, Olga Lytvynyuk, Oxana Gazdošová, Petr Kalina ; ilustrator: Aleš Čuma ; opracowanie językowe i korekta: Olena Polishchuk-Ziemińska]. – Prague : Albatros Media ; [Czernica] : Level Trading, 2022. Sygn. 173169
Gramatyka języka ukraińskiego. – Wydanie I. – Kraków : Lingea, 2018. Sygn. 172265
Ukraïnsʹko-polʹsʹkij slovnik dlâ ditej = Słownik obrazkowy ukraińsko-polski dla dzieci. – Konin : Omnibus, 2022. Sygn. 173174
Ukraiński – polski : rozmawiaj na każdy temat. 1 / Jelena Jegorowa. – Wydanie I. – Poznań : Wagros, [2020]. Sygn. 172210 Cz. 1, 172211 Cz. 1
Ukraiński – polski : rozmawiaj na każdy temat. 2 / Jelena Jegorowa. – Wydanie I. – Poznań : Wagros, [2020]. Sygn. . 172210 Cz. 2, 172211 Cz. 2
Ukraiński : kurs podstawowy / [redakcja Karolina Sobocińska ; opracowanie ukraińskiej wersji językowej, gramatyki oraz ciekawostek: Nataliia Grytsuk]. – Wydanie II. – Warszawa : Edgard, jezykiobce.pl, 2012. Sygn. 172273
Źródła:
Ludy i języki świata / red. Krystyna Damm, Aldona Mikusińska. – Warszawa : Wydaw. Naukowe PWN, 2000.
Obyczaje, języki, ludy świata / [wyd. i red. Sławomir Żurawski]. – Warszawa : Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007.
Historia Ukrainy XX w. / Tadeusz Andrzej Olszański. – Warszawa : Oficyna Wydawnicza Volumen, [1994].
dogadamycie.pl
Opracowanie i wybór książek Alina Melnicka-Zygmunt, Katarzyna Krukowska-Cyranowicz
