Kilka dni temu minęła 115. rocznica urodzin wyjątkowej kobiety, której zasługi przez wiele lat były przemilczane i zapomniane.
Irena Sendlerowa – cicha bohaterka II wojny światowej
Historia II wojny światowej pełna jest postaci, które z narażeniem życia pomagały innym w czasach największego zagrożenia. Jedną z nich była Irena Sendlerowa, ratująca około 2,5 tysiąca osób z warszawskiego getta. Jej działalność, przez lata zapomniana, dziś stanowi symbol odwagi, empatii i bezinteresownej pomocy.
Działalność Ireny Sendlerowej w czasie wojny
Irena Sendlerowa już w trakcie studiów pracowała jako opiekunka społeczna, pomagając ubogim rodzinom w Warszawie. Po wybuchu II wojny światowej, gdy Niemcy utworzyli getto warszawskie, zaangażowała się w działalność konspiracyjną. Jako członkini Rady Pomocy Żydom „Żegota” dostarczała jedzenie i lekarstwa do zamkniętej dzielnicy, ale szybko zdała sobie sprawę, że sama pomoc humanitarna nie wystarczy. Podjęła więc ryzykowną misję ratowania dzieci żydowskich, wyprowadzając je z getta i organizując dla nich bezpieczne schronienie.
W swojej „misji ratunkowej”, Sendlerowa stosowała różne metody. Niemowlęta były wynoszone w torbach, workach i skrzyniach, często usypiane za pomocą alkoholu , by nie płakały i nie wzbudzały podejrzeń strażników. Starsze dzieci przemycano przez ukryte przejścia w budynkach, piwnice, a nawet kanalizację. Niektóre wywożono karetkami pogotowia jako chorych, co skutecznie zniechęcało Niemców do kontroli. Dzieci, które udało się wydostać, trafiały do klasztorów, sierocińców i rodzin zastępczych, gdzie pod fałszywą tożsamością mogły przetrwać wojnę. Irena prowadziła tajną kartotekę z ich prawdziwymi nazwiskami, by po jej zakończeniu mogły odnaleźć swoje rodziny. Ukrywała ją w słoikach zakopanych w ogrodzie.
Działalność Sendlerowej nie pozostała niezauważona przez gestapo. W 1943 roku została aresztowana i poddana brutalnym torturom. Mimo wielokrotnego bicia i łamania kości, nie zdradziła ani jednego nazwiska dziecka ani współpracownika. Została skazana na śmierć. Dzięki wsparciu „Żegoty” udało się ją wykupić – strażnicy przekupieni przez ruch oporu wpisali ją na listę osób straconych, co pozwoliło jej ukryć się i kontynuować działalność do końca wojny. Przyjęła pseudonim siostra „Jolanta” i dalej działała na terenie getta, później brała udział w Powstaniu Warszawskim.
Zapomnienie i późniejsze uznanie
Po zakończeniu wojny Sendlerowa pracowała jako opiekunka społeczna, jednak w okresie PRL jej działalność była przemilczana. Władze komunistyczne niechętnie wspominały o „Żegocie”, ponieważ była ona związana z rządem na uchodźstwie w Londynie. W 1948 roku Sendlerową aresztowało UB, jednak ostatecznie nie została skazana. Przez wiele lat żyła w zapomnieniu, dopiero w latach 90. zaczęto ponownie mówić o jej zasługach. W 1965 roku otrzymała tytuł „Sprawiedliwej wśród Narodów Świata”, a w 2007 roku została nominowana do Pokojowej Nagrody Nobla.
Pani Irena zmarła w 2008 roku, jednak pamięć o niej jest wciąż żywa. Jej imię noszą szkoły i ulice w Polsce, powstało wiele książek i filmów opowiadających jej historię, w tym amerykański film „Dzieci Ireny Sendlerowej”. Jej życie jest dowodem na to, że nawet w najciemniejszych czasach można zachować człowieczeństwo i odwagę.
O Irenie Sendlerowej – zajęcia w Muzeum Oświaty w Bydgoszczy
Aby upamiętnić postać Ireny Sendlerowej i jej niezwykłe poświęcenie, Muzeum Oświaty w Bydgoszczy organizuje specjalne zajęcia edukacyjne dla dzieci i młodzieży. W związku z 115. rocznicą jej urodzin w 2025 roku, przygotowano dwie lekcje tematyczne dostosowane do różnych grup wiekowych:
- „Wszystkie moje mamy – Irena Sendlerowa” – zajęcia dla uczniów klas I‑IV szkół podstawowych. Celem jest przybliżenie dzieciom historii Sendlerowej poprzez opowieści, aktywności edukacyjne i materiały dostosowane do ich wieku. Uczniowie poznają znaczenie odwagi i pomocy innym, a także symbolikę ratowania dzieci z warszawskiego getta.
- „Irena Sendlerowa – Sprawiedliwa wśród Narodów Świata” – lekcja dla uczniów klas V‑VIII oraz szkół ponadpodstawowych. Skupia się na szczegółowym omówieniu działalności Sendlerowej, kontekście historycznym oraz wartości humanitarnych. Młodzież ma okazję dyskutować o moralnych wyborach w czasach wojny oraz o tym, jak historia Sendlerowej może inspirować współczesne pokolenia.
Postać Ireny Sendlerowej jest przykładem niezwykłej odwagi i poświęcenia dla drugiego człowieka. W obliczu terroru nie bała się podjąć działań, które narażały jej własne życie, ale ratowały tysiące innych. Jej historia przypomina, jak wielką siłę ma empatia i gotowość do niesienia pomocy, nawet w najbardziej niebezpiecznych czasach. Dzięki inicjatywom takim jak zajęcia w Muzeum Oświaty w Bydgoszczy, pamięć o tej niezwykłej kobiecie jest przekazywana kolejnym pokoleniom, inspirując młodych ludzi do odwagi, odpowiedzialności i poszanowania wartości humanitarnych.
Iwona Gurtowska – Muzeum Oświaty w Bydgoszczy