Dziś obchodzimy Międzynarodowy Dzień Języka Ojczystego (International Mother Language Day). Jest to dobra okazja do refleksji nad naszym pięknym, choć bardzo trudnym językiem. Zachęcamy do zapoznania się z językoznawczymi nowościami wydawniczymi ze zbiorów biblioteki, które na wesoło lub całkiem poważnie traktują o języku polskim.
© AgoraA bodaj ci nóżka spuchła, czyli Co nas śmieszyło i śmieszy / Jerzy Bralczyk, Michał Ogórek. – Warszawa : Wydawnictwo Agora, 2021. – 365, [3] s.
Sygnatura: 171430 M
Rozmowa-rzeka znanej i lubianej pary: Jerzy Bralczyk – Michał Ogórek. Z czego śmieją się Polacy, a co było zabawne dla starożytnych Greków?
Autorzy mówią o humorze narodowym, regionalnym, środowiskowym, zawodowym, charakterystycznym a to dla profesorów, a to dla aktorów, a to dla Pana Boga. Od polityki do piosenki, od kabaretu do komedii – i z powrotem, cały czas w poszukiwaniu odpowiedzi na pytanie, co nam daje humor, jakie potrzeby zaspokaja.
Co nas śmieszy dzisiaj, a co śmieszyło kiedyś, jak się nasze poczucie humoru zmienia w czasie i odbija w kulturze, literaturze, piosence, obyczaju, języku. Bralczyk i Ogórek wracają do własnych młodych lat i dzieciństwa, by cytować to, co śmieszyło kiedyś, a dzisiaj już nie przejdzie. Wszystko jest okraszone niezwykłą znajomością literatury, filmu i kabaretu.
© BoszBezecnik gramatyki polskiej : tajemnice językowego półświatka / Jacek Wasilewski. – Olszanica : Bosz, 2021. – 231, [1] s.
Sygnatura: 171198 M
Niniejsza publikacja stanowi dowcipne, lecz niezwykle rzetelne podsumowanie najważniejszych zagadnień z zakresu gramatyki polskiej.
Autor przeprowadza czytelnika przez kręte zaułki i przedstawia poszczególne grupy rzezimieszków, między innymi Przypadkowe towarzystwo, Rzeczownikową brać, Klikę czasownika czy Niesłowne imiesłowy, opisując ich funkcję w językowym półświatku i sygnalizując czyhające zagrożenia.
Przyswojenie tej cennej wiedzy z pewnością usprawni korzystanie z kłopotliwego języka ojczystego w codziennym życiu. Wspomniany półświatek został przewrotnie sportretowany przez Joannę Czupryniak, zachęcającą czytelnika do niebanalnej interpretacji gramatycznych zawiłości. To wspaniała pozycja dla wszystkich miłośników języka polskiego, ale i tych, którzy są z nim na bakier.
© Wydaw. LiteraturaDziadki i dziatki, czyli o słowach starych i nowych / Agnieszka Frączek. – Łódź : Wydawnictwo Literatura, 2020. – 52, [4] s.
Sygnatura: 169959 M
Najnowsza książka Agnieszki Frączek to fascynująca i zabawna zarazem opowieść o słowach starych, już nieco zapomnianych oraz całkiem nowych, które są w naszym języku od niedawna.
Mamy więc tu kałamarz, na wyprzódki czy trotuar, a także mejl, esemes czy dron. Każdemu słowu poświęcony jest pomysłowy wiersz, który z powodzeniem może być też wykorzystany jako dyktando („Zawżdy kiedy wzdłuż i wszerz orzesz rolę, klnąc: – Ożeż!…”).
Autorka, laureatka nagrody Ambasador Polszczyzny Literatury Dziecięcej i Młodzieżowej 2019, z maestrią wprowadza nas w tajniki polskiego słownictwa, po raz kolejny dostarczając nam wszystkim (nie tylko tym najmłodszym…) mądrej rozrywki i radości obcowania z językiem.
© ElipsaDzieciństwo – młodość – dorosłość – starość : polskie koncepty kulturowe w świetle współczesnej polszczyzny / Dorota Zdunkiewicz-Jedynak. – Warszawa : Dom Wydawniczy Elipsa, 2021. – 297 s.
Sygnatura: 171285 M
Sygnatura: 171286 M
Monografia to cztery dopełniające się studia semantyczno-pragmatyczne. Przedstawione w niej analizy dotyczą leksyki obejmującej wyrażenia odnoszące się do upływającego czasu, ujmowanego z perspektywy życia jednostkowego jako koncepty kulturowe: DZIECIŃSTWO, MŁODOŚĆ, DOROSŁOŚĆ, STAROŚĆ.
Przeprowadzone analizy są ukierunkowane na opis społecznie ustabilizowanych wyobrażeń DZIECIŃSTWA, MŁODOŚCI, DOROSŁOŚCI i STAROŚCI, jakie funkcjonują w zbiorowej świadomości polskiej.
To książka naukowa, ale też bardzo osobista, konfrontująca ustalenia badawcze z doświadczeniem życiowym Autorki.
© PWNJęzyk i komunikacja : wprowadzenie dla pedagogów / Anna Wileczek. – Warszawa : PWN, 2020. – 380, [2] s.
Sygnatura: 168635 M
Sygnatura: 168636 M
Aktualne i wyczerpujące kompendium z dziedziny kultury języka polskiego i poprawności językowej dla nauczycieli i studentów niepolonistów.
Książka ma formę podręcznika syntetyzującego wiedzę z zakresu nauki o języku i kultury języka oraz komunikacji edukacyjnej dla studentów pedagogiki przygotowujących się do specjalizacji nauczycielskiej w zakresie wczesnej edukacji.
Książka zawiera podstawy wiedzy o języku polskim oraz najważniejszych cechach współczesnej polszczyzny. Prezentuje podstawowe, najważniejsze kategorie językowe (język i jego specjalizacje, dźwięki mowy, znaczenie w języku, zagadnienia składniowe, jakość, kultura i etyka słowa w dydaktyce, nowoczesne tendencje w komunikacji edukacyjnej, norma językowa, błędy językowe, kryteria poprawności językowej i inne). Umożliwia zdobycie wysokiego poziomu kompetencji lingwistycznej i komunikacyjnej.
© PWNKultura zachowań językowych w internecie / Alina Naruszewicz-Duchlińska. – Warszawa : PWN, 2019. – 203 s.
Sygnatura: 166611 M
Sygnatura: 166612 M
Pierwsza na polskim rynku synteza poświęcona poprawności językowej w internecie. Książka w mądry, zabawny i przystępny sposób przedstawia zagadnienia netykiety. Autorka omawia najczęstsze zachowania w komunikacji za pośrednictwem internetu – medium, które zrewolucjonizowało sposób porozumiewania się ludzi. Pokazuje sieć jako dynamiczne środowisko komunikacyjne – i jest przewodnikiem po tym środowisku.
W internecie nic nie ginie – większość wypowiedzi jest archiwizowana i powszechnie dostępna. Osobiste opinie stają się publicznymi, niekoniecznie za zgodą i wiedzą ich twórców. Strona wizualna przestrzeni wirtualnej jest bardzo istotna, ale podstawowym środkiem porozumiewania się pozostają słowa. Wbrew niektórym prognozom sprzed lat język angielski nie zastąpił w sieci języków narodowych, polszczyzna nadal „trzyma się mocno”, dominuje wśród rodzimych użytkowników internetu, a także stanowi obiekt ich zainteresowania (czego dowodem jest choćby wieloletnia popularność Poradni Językowej PWN).
Opisowi i przykładom zachowań językowych towarzyszą liczne zalecenia praktyczne i ćwiczenia. Rozważania teoretyczne autorka wyjaśnia na licznych przykładach, których zadaniem jest nie tylko zainteresowanie, lecz także rozbawienie czytelnika. Uwzględniają one specyfikę internetowego medium i przyjęte w nim zwyczaje komunikacyjne, w tym określenie działań uznawanych za stosowne oraz tych budzących wątpliwości i negatywne reakcje użytkowników sieci.
© PWNNa końcu języka : frazeologia i przysłowia / Anna Kamińska-Mieszkowska. – Warszawa : PWN, 2021. – 221, [3] s.
Sygnatura: 171180 M
Język polski tak jak inne języki składa się z setek tysięcy słów. Słowa łączą się ze sobą w większe całości, na przykład wyrażenia i zdania, za pomocą których możemy się komunikować, wyrażać uczucia, wyobrażenia, śpiewać, pisać i tak dalej. Wyjątkowymi połączeniami słów są z jednej strony związki frazeologiczne (czyli inaczej frazeologizmy), a z drugiej – przysłowia. Dlaczego są to wyjątkowe połączenia? Ponieważ w zwięzły, obrazowy i przenośny sposób ujmują to, co chcemy powiedzieć. Czasem nawet trudno jest dokładnie, szczegółowo czy jednoznacznie wyjaśnić znaczenie frazeologizmów albo przysłów, dlatego że są one o wiele bogatsze treściowo niż inne, nieprzenośne połączenia wyrazów. Autorka przedstawia i objaśnia ponad 120 trudnych słów, wyrażeń, pojęć, frazeologizmów oraz przysłów. Tych, z którymi dziecko ma styczność w codziennym języku, a także tych, które może spotkać w literaturze – i nie będzie wiedziało, co mogą znaczyć. Celem książki będzie rozbudzenie (lub pogłębienie) zainteresowania językiem polskim – w różnych aspektach. Wpisuje się to w naturalny rozwój poznawczy dzieci i odpowiada na ich naturalną ciekawość świata, w tym także sposobu komunikowania się ludzi.
Na końcu książki zamieszczone są ćwiczenia utrwalające poznany materiał. Książka jest przeznaczona dla dzieci w wieku 5 – 10 lat oraz rodziców poszukujących pomocy dydaktycznych do nauki języka polskiego na poziomie późnoprzedszkolnym i wczesnoszkolnym.
© AgoraNiedorajda czyli Co nam radzą poradniki / Michał Rusinek. – Warszawa : Wydawnictwo Agora, 2019. – 198, [2] s.
Sygnatura: 170780 M
Jak podrywać? Jak sprzedawać? Jak się leczyć? Jak tatuować? Michał Rusinek, przenikliwy i niestrudzony tropiciel pypciów językowych, tym razem bierze pod lupę język poradników. Czyni to z właściwą sobie maestrią, literackim kunsztem i intelektualną swadą, bawiąc się poradniczymi kuriozami. A jak się nie dać poradnikom, które robią z nas niedorajdy? Prosta rada: czytać Rusinka!
„W tej książce przyglądam się językowi poradników; trochę z ukosa, lecz poważnie, jak mówi poeta. Poważnie, bo pokazuję przy okazji, jakiego niedorajdę kształtują poradniki i porady internetowe.
Książka jest kontynuacją “Pypciów na języku” (Pypcie można jeszcze kupić na aukcjach internetowych; ostatnio znaleźliśmy na dwóch: na jednej opisane zostały jako „Pupcie na języku”, co mogło być zwykłą freudowską literówką, na drugiej zaś jako „Wypicie na języku”, co ma znamiona czynności pomyłkowej, zwłaszcza w społeczeństwie, które pod względem spożycia alkoholu zajmuje drugie miejsce w Europie).” – Michał Rusinek
© PWNPotyczki z polszczyzną : poradnik językowy PWN / Ewa Kołodziejek. – Warszawa : Wydawnictwo Naukowe PWN SA, 2019. – 535, [1] s.
Sygnatura: 166932 M
No, co tam? Smartphone czy smartfon? Profilu czy profila? Teść czy świekier? Ministra czy ministerka? W środę czy we środę? Na potrzeby czy dla potrzeb? Zgłośnić, pogłośnić, pogłośnić?
Zbiór felietonów poświęconych trudnym albo kłopotliwym zagadnieniom współczesnej polszczyzny. Ich dobór wynika z wieloletnich obserwacji zachowań językowych Polaków – autorka jest pracownikiem poradni językowej Instytutu Polonistyki i Kulturoznawstwa Uniwersytetu Szczecińskiego. Od lat prowadzi również rubrykę poświęconą poprawności językowej w „Kurierze Szczecińskim”. W każdym z felietonów autorka zwięźle, a zarazem ciekawie i wnikliwie portretuje wybrany problem językowy, zgłoszony przez internautę lub czytelnika. Staranny wybór pytań, przystępna forma odpowiedzi oraz przejrzysty układ sprawiają, że poradnik ten może być cenną pomocą w pogłębieniu wiedzy o bogactwie naszego języka ojczystego. zbiór zawiera 253 felietony, które powstały dzięki pytaniom dociekliwych użytkowników języka, zaprezentowane w książce zagadnienia podzielono na rozdziały dotyczące etykiety językowej, znaczenia słów, gramatyki, odmiany nazw własnych, słowotwórstwa, związków składniowych i frazeologicznych oraz ortografii, interpunkcji i wymowy, książka jest opatrzona indeksem omówionych form językowych.
Książka przeznaczona jest dla każdego, kto czuje potrzebę poprawnego wyrażania się, a nie ma czasu na poszukiwania podpowiedzi w wielu miejscach.
© PWNUcha, fochy, tarapaty czyli Wszystko, co chcielibyście wiedzieć o polszczyźnie i o co nie baliście się zapytać / Agata Hącia. – Warszawa : PWN, 2019. – 338, [1] s.
Sygnatura: 167215 M
Z językiem jest jak ze zdrowiem: prawie każdy ma coś do powiedzenia, bo prawie każdego dotyczą sprawy językowe. Ta książka jest skutkiem zaangażowania w tematykę poprawności językowej wielu osób – Agaty Hąci, językoznawczyni od lat występującej w Polskim Radiu jako ekspertka, oraz słuchaczy niestrudzenie pytających o poprawność językową.
Spośród kilku tysięcy takich pytań autorka wybrała te najbardziej zaskakujące i pobudzające do myślenia, szperania, szukania. To właśnie one stały się inspiracją do napisania tego poradnika. Czytelnicy znajdą tu trzy rodzaje odpowiedzi: dla tych, którzy na szybko szukają rozstrzygnięcia. Dla tych, których prosta odpowiedź nie zadowala i chcieliby poznać odpowiedź nie tylko na pytanie: „Jak jest poprawnie?” albo „Czy to poprawne?”, ale też na pytanie: „Dlaczego tak jest?”. I wreszcie dla tych, którzy chcieliby głębiej wniknąć w zjawiska językowe.
© AgoraZero zahamowań, czyli Filolog słucha piosenek / Michał Rusinek. – Warszawa : Wydawnictwo Agora, 2020. – 190, [2] s.
Sygnatura: 170896 M
Wyobraźmy sobie, że z podręczników szkolnych znikają wiersze Adama Mickiewicza, a na ich miejscu pojawiają się teksty utworów śpiewanych przez Zenka Martyniuka czy zespołu Ich Troje. Co poeta chciał w nich powiedzieć?
W książce “Zero zahamowań, czyli filolog słucha piosenek” Michał Rusinek bierze pod lupę teksty popularnych piosenek, które nuci cała Polska. Jak przystało na wytrawnego kolekcjonera pypci językowych dokonuje swoistej analizy i interpretacji utworów. Co nam mówią piosenki disco polo? Jak się śpiewa o seksie? O czym mówią piosenki serialowe? Co można znaleźć w rapie i gatunkach pokrewnych? Czym pobrzmiewają piosenki patriotyczne? O czym charczą heavy metalowcy? Co słychać w piosence popularnej?
Opisy pochodzą od wydawców.
Źródła (linki zewnętrzne otwierają się w nowym oknie/karcie):
wydawnictwoagora.pl
bosz.com.pl
wydawnictwoliteratura.pl
elipsa.pl
wydawnictwo.pwn.pl