© PWNStworzyliśmy, zwłaszcza w ciągu ostatnich 150 lat, świat, w którym – z utylitarystycznego punktu widzenia – żyje nam się lepiej niż kiedykolwiek wcześniej.
O tym, jak do tego doszło, opowiada pięć pierwszych rozdziałów tej książki. Ale tworząc „najlepszy z ludzkich światów” dokonaliśmy zmian stanu Ziemi i życia na niej w stopniu przekraczającym pod szeregiem względów tzw. granice planetarne. Niewiele brakowało, byśmy zniszczyli warstwę ozonową. Do środowiska trafiają tysiące substancji, jakich tam wcześniej nie było, czego długofalowych skutków nie potrafi przewidzieć nikt. Globalne temperatury wciąż rosną. Dzikie życie znika z powierzchni Ziemi. Drastycznie zakłócamy obieg azotu i fosforu. Kopalnie, transport, przemysł, a także współczesne rolnictwo nieodwracalnie – w ludzkiej skali czasowej – dewastują planetę. Wisi nad nami groźba wojny atomowej. O wszystkich tych zagrożeniach opowiadają rozdziały od 6 do 11.
Na koniec Autorzy starają się odpowiedzieć na pytanie, dlaczego nie ma dziś takich sił społecznych, które byłyby w stanie tym i innym zagrożeniom zapobiec. Antropocen. Szanse i zagrożenia to wyważone spojrzenie na cywilizacyjne i ekologiczne realia współczesności oraz trzeźwa analiza naszych szans na uniknięcie planetarnej katastrofy.
Naszym czytelnikom oferujemy pełny tekst książki do 29.02.2024 r. (dostęp po zalogowaniu się na platformie IBUK Libra). W bibliotece nie jest wymagane logowanie, a poza wewnętrzną siecią wystarczy użyć PIN‑u otrzymanego w wypożyczalni.
Spis treści
Linki przenoszą do serwisu IBUK Libra:
Część I. JAK DO TEGO DOSZŁO? 14
Rozdział 1. Zarys dziejów ludzkości do XVI wieku 16
Wyjście z Afryki i zagłada licznych gatunków dużych zwierząt 16
Neolityczna rewolucja rolnicza i jej skutki 17
Pierwsze cywilizacje 20
Rewolucje religijna i filozoficzna, a także zalążek rewolucji naukowej 21
Ku nowej Europie 22
Rozdział 2. Rewolucja naukowa, przemysłowa i społeczna w Europie 1500 – 1880 26
Ku światu globalnemu 26
Wielka rewolucja naukowa XVII wieku 27
Postępy nauk w wieku oświecenia 29
Druga rewolucja rolnicza 30
Początki rewolucji przemysłowej 32
Postępy nauki i techniki do 1880 roku 33
Nowe idee społeczne 36
Zmiany układu sił 38
Część II. CZAS WIELKICH ZMIAN 40
Rozdział 3. Wielki Przełom: 1880 – 1950 42
Czas bezwzględnej dominacji Białych nad resztą ludzkości 42
Ku gospodarce globalnej i początki eksplozji demograficznej 43
Rewolucja naukowa lat 1880 – 1914 45
Rewolucja techniczna lat 1880 – 191445
Zmiany społeczne w świecie Białych 47
Pierwsza wojna światowa i jej skutki 48
Druga wojna światowa 50
Programy eugeniczne – teoria i praktyka 51
Rozdział 4. Wielkie Przyspieszenie po 1950 roku 54
Ludzki świat ostatecznie się globalizuje 54
Zimna wojna 55
Nauka i technika w latach 1945 – 2000 57
Czasy wielkiego dobrobytu w świecie Białych 59
Zielona rewolucja w Trzecim Świecie 60
Eksplozja demograficzna w Trzecim Świecie i zastój w świecie Białych 63
Zmiany światowego układu sił 66
Główne kręgi kulturowe 67
Część III. CZY ŻYJEMY W NAJLEPSZYM Z DOTYCHCZASOWYCH LUDZKICH ŚWIATÓW 72
Rozdział 5. Utylitarystyczne zyski z rewolucji naukowo-technicznej 74
Utylitaryzm jako możliwa podstawa oceny 74
Żyjemy dłużej 76
Żyjemy zdrowiej 77
Mamy pod dostatkiem żywności 78
Jesteśmy bardziej niż kiedykolwiek wolni i równi 80
Chodzimy do szkół82
Wielu ludzi żyje w niewyobrażalnym do niedawna dostatku 83
Życie stało się bezpieczniejsze 85
Mamy wiele czasu wolnego i wielką ofertę rozrywkową 88
Część IV. LUDZKOŚĆ NA KURSIE KOLIZYJNYM Z PRZYRODĄ I ZE SOBĄ 90
Rozdział 6. Groźba zagłady atomowej 92
Wprowadzenie: jak masę zamienić w energię?92
Skutki wybuchów jądrowych 97
Wyścig zbrojeń jądrowych i mozolne kroki ku jego powstrzymaniu 99
Rozdział 7. Niebezpieczeństwo być może zażegnane: dziura ozonowa 102
Wprowadzenie: fale elektromagnetyczne czy kwanty energii? 102
Słoneczny ultrafiolet a atmosfera 103
Dziura ozonowa: jak powstała i jak ją odkryto 105
Protokół montrealski 107
Rozdział 8. Globalne ocieplenie110
Wprowadzenie 1: o promieniowaniu elektromagnetycznym i temperaturach panujących na Ziemi 110
Wprowadzenie 2: o temperaturach, jakie panowały w przeszłości i o przyczynach ich zmian 113
Gazy cieplarniane emitowane przez ludzi 118
Badania naukowe nad wzrostem globalnych temperatur i jego skutkami 121
Pierwsze próby przeciwdziałania globalnemu ociepleniu 125
Rozdział 9. Współczesne rolnictwo: szanse i zagrożenia 128
Wkład produkcji i konsumpcji żywności w globalne ocieplenie 128
Terytorialna ekspansja rolnictwa 130
Przekształcanie terenów na potrzeby rolnictwa 132
Nawozy sztuczne i konsekwencje ich stosowania 133
Monokultury rolnicze a pestycydy 136
Inżynieria genetyczna w rolnictwie 138
Rozdział 10. Spadek bioróżnorodności 140
Wprowadzenie: o powstawaniu i znikaniu gatunków, a także o obecnym rozkładzie biomasy 140
Czy wywołujemy szóste wielkie wymieranie? 141
Zagłada dziko żyjących ssaków 143
Stan populacji ptaków, gadów i płazów 144
Degradacja lasów 145
Degradacja wód śródlądowych147
Stan mórz i oceanów 150
Rozdział 11. Degradacja środowiska naturalnego 154
Wprowadzenie: prawo zachowania energii i prawo wzrostu entropii 154
Ludzkość przyspiesza wzrost entropii156
O szkodliwości kopalń i wyczerpywaniu zasobów Ziemi 157
Plastikowe śmieci 158
Szybka moda 160
Antybiotyki 162
Przemysł turystyczny niszczy najpiękniejsze zakątki Ziemi 163
Część V. DLACZEGO NIE UDAJE SIĘ ZAPOBIEC ZAGROŻENIOM? 168
Rozdział 12. Problemy z naukowym obrazem świata 170
Wiedza naukowa jest trudna do przyswojenia 170
Wiedza naukowa nie zaspokaja naszych pragnień i nie łagodzi naszych lęków 172
Rewolucja naukowo-techniczna a liberalna demokracja 175
Czy naukowcy są autorytetami? 177
Tendencje antynaukowe w kulturze i polityce 178
Ostrzeżenia naukowców dla ludzkości 181
Rozdział 13. Co czeka nas i życie na Ziemi? 188
Jak zapobiegać groźbie zagłady nuklearnej? 188
Dziura ozonowa i podobne 193
Dlaczego nie jesteśmy w stanie zatrzymać globalnego ocieplenia? 194
Co w związku z globalnym ociepleniem czeka nasze praprawnuki? 197
Czy i w jaki sposób można ograniczyć emisje gazów cieplarnianych? 199
Więcej, jeszcze więcej – tyle że ekologicznie 204
Czy ilość śmieci przekroczyła granice planetarne? 208
Co dalej z produkcją żywności? 209
Perspektywy dalszego spadku bioróżnorodności 211
Problem rozproszonej odpowiedzialności 213
Nierówności społeczne 215
Przeludnienie 217
Zakończenie 222
Bibliografia 224